A fala do Fole

O alumnado de 3.º ESO asistiu o día 15 de novembro á charla "A vangarda está na aldea", organizada pola Vicepresidencia da Deputación de Lugo e impartida polo celador e escritor de Pol Manuel Vázquez, quen foi presentado no IES Ánxel Fole por  Tareixa Ferreiro. No relatorio, que se artellou ao redor de distintos recursos fotográficos e literarios, Manuel Vázquez repasou algúns dos valores da cultura labrega tradicional (a cooperación, a capacidade organizativa nas tarefas comunitarias etc.) e conectounos con principios e prácticas das sociedades actuais (o coidado do medio natural, o benestar animal, o aprecio da calidade alimentaria etc.). A actividade orientouse cara ao estímulo de novas vocacións agrarias e supuxo, en definitiva, unha reivindicación do rural galego e do seu herdo cultural, na liña do que tamén fai o autor na súa primeira novela publicada, O pracer da chuvia (Medulia Editorial, 2023). José Ramón Negro Varela e Ana Rodríguez Barreiro

O alumnado de 4.º PDC visitou o 14 de novembro o complexo arqueolóxico de Pedra (ou Pena) Fita, na parroquia de Adai (Lugo), composto, entre outros, polos seguintes elementos: a) Dolmen de Adai, pequeno monumento do Neolítico en cuxa contorna se achan varios montículos de terra que poderían constituír mámoas dunha mesma necrópole. b) Corro dos Mouros ou Castrillón de Adai, círculo lítico da Idade do Bronce que foi obxecto de varias intervencións arqueolóxicas nos últimos anos. Lugar de enterramentos e cerimoniais prehistóricos, a roda de Adai probablemente estivo cuberta cunha coiraza de seixo branquísimo que a faría brillar dende o lonxe; ao seixo atribúenselle na cultura galega fins apotropaicos (para afastar o mal ou propiciar o ben) e psicopompos (para facilitar o tránsito das ánimas cara ao alén). c) Altar de Adai, enigmática estrutura megalítica de orixe e finalidade difíciles de precisar e sen parangón no rexistro arqueolóxico galego. Trátase dunha laxe granítica, de forma elípt

O alumnado de 3.º ESO achegouse o día 12 de novembro a Un Edificio con Boa Memoria, o novo programa do Vello Cárcere de Lugo para público escolar. A proposta formativa centrouse na figura do médico republicano Rafael de Vega Barrera (Zazuar, Burgos, 1889 - Lugo, 1936), detido e encadeado tras a sublevación militar do 36, e permitiu á rapazada coñecer a represión sufrida polos presos políticos. A actividade constou de dúas partes: Primeira parte: visita guiada ao edificio, proxectado polo arquitecto Nemesio Cobreros, e presentación da figura de Rafael de Vega. Segunda parte: obradoiro didáctico arredor da exposición permanente “O Vello Cárcere. Da Guerra á Posguerra” e debate final. Marcos Chavarría, Carmen Fernández, Xabier Molinos e Ana Rodríguez

Alumnado de 4.º ESO asistiu o día 8 de novembro á charla “Dá o paso. Emprende no rural”, unha iniciativa de responsabilidade social da Casa Grande de Xanceda para fomentar entre a xuventude o emprendemento no medio rural. A través dunha formación moi dinámica e participativa, o alumnado aprendeu que é posible ser emprendedor no rural, engadindo valor a un proxecto, e que o tecido empresarial resulta fundamental para loitar contra o despoboamento que está a asolar centos de aldeas de Galicia. A actividade contou cuns convidados moi especiais: Elena Ferro, Gerardo Lagares, Carla Varela e Pepe Sotelo, emprendedores/as de éxito coas súas firmas Eferro, Orballo e Naturavia. Estes/as colaboradores/as relataron, por medio de vídeos, a súa experiencia desenvolvendo traballos no rural e deron consellos para aquelas persoas que se animen no futuro a lanzar o seu propio proxecto. Ana Rodríguez Barreiro

Alumnado de 4.º ESO participou o pasado 25 de outubro no XV Obradoiro e Concurso Galego de Robótica, organizado pola  Institución Galega de Ciencia (Igaciencia), que, baixo o lema "A prol da ciencia galega e do galego na ciencia", traballa para a promoción e o desenvolvemento de actividades científicas en Galicia e defende o emprego da lingua galega no ámbito científico. A rapazada recibiu unha formación previa no propio centro educativo, onde, a través de dous vídeos de Igaciencia, comezou a familiarizarse cos robots e a linguaxe icónica de programación EV3. Despois acudiu ao encontro presencial, celebrado na Coruña e estruturado en dúas etapas: Na primeira media hora, o alumnado interveu nun taller interactivo: realizou algúns programas coa axuda de monitores/as, trasladounos a  robots lego EV3 e procedeu a executalos. A fase de concurso ocupou a hora seguinte, tempo en que se presentou aos/ás estudantes unha serie de desafíos, de dificultade progresiva, que deberon resolve

O alumnado de 2.º e 3.º ESO asistiu, o pasado 17 de outubro, a unha charla sobre adiccións impartida pola asociación de servizos sociais Alar Galicia. A actividade, que se desenvolve por toda a comunidade ata xullo de 2025, enmárcase no  Proxecto Morpheo da citada  entidade e conta co financiamento da Consellería de Sanidade da Xunta de Galicia. O relatorio cumpriu, entre outros, os seguintes obxectivos: Previr e concienciar acerca de diversas adiccións: con substancias, sen substancias e condutuais. Educar sobre os riscos asociados ao abuso de substancias e das novas tecnoloxías. Aprender estratexias para regular o emprego das novas tecnoloxías (Internet, móbil, videoxogos etc.) e o tempo que se lles dedica. José Ramón Negro Varela e Ana Rodríguez Barreiro

O luns máis próximo ao aniversario do falecemento de Tareixa de Xesús (15 de outubro), celébrase cada ano, por iniciativa da Biblioteca Nacional de España, a Federación Española de Mulleres Directivas, Executivas, Profesionais e Empresarias (FEDEPE) e a Asociación Clásicas e Modernas, o Día das Escritoras. A conmemoración tivo lugar, neste 2024, o 14 de outubro e o lema escollido para a ocasión foi “A periferia da periferia: mulleres que miraron ao mundo rural”, en lembranza das autoras “que mantiveron e manteñen vivo ese mundo rural e a súa cultura, ese campo, esa periferia á que, en xeral, miramos pouco e mal” (Ana Iris Simón, comisaria da IX Edición do Día das Escritoras; a tradución é nosa). Axustándose á temática proposta, profesorado e alumnado do IES Ánxel Fole seleccionaron textos de diversa índole (líricos, narrativos, xornalísticos etc.) de autoras galegas actuais, comentáronos nas aulas e puxéronlles voz en pequenos vídeos que están a ser compartidos nas redes sociais do EDL

A biblioteca escolar do IES Ánxel Fole segue a incorporar novidades ao recuncho de normalización e dinamización lingüísticas. O último libro recibido é o ensaio Liberdade para o galego. Política, uso e disposición da lingua , escrito por Marcos Maceira Eiras e Elsa Quintas Alborés e publicado por Laiovento neste ano 2024. A obra achégase ao concepto de liberdade lingüística e aplícao ao caso concreto do galego, tentando dar resposta a distintos interrogantes, formulados así na web da editorial : "Falemos de liberdade. A que os dicionarios galegos definen como a faculdade pola que se pode realizar a propia determinación, o dereito de actuar segundo os propios criterios e sen imposicións doutros ou fóra do dominio de alguén. É esta a situación do galego? Abonda coa propia vontade para facer uso da lingua do país? Ou existen impedimentos materiais, situacións de coaccións ou condicionantes de calquera tipo que obstaculizan o seu libre desenvolvemento? Pode materializarse o seu uso e

Alumnado de 1.º e 2.º BAC do IES Ánxel Fole participou, o pasado 26 de setembro, nunha charla do  Centro Superior de Hostalaría de Galicia (CSHG), que imparte  na Barcia (Laraño, Santiago de Compostela) o grao en Xestión de Empresas Hostaleiras, coas mencións en Dirección Hoteleira e Gastronomía. O CSHG, adscrito á Universidade de Santiago de Compostela (USC), conta cunha experiencia de máis de vinte e cinco anos formando directivos/as hoteleiros/as e xestores/as en cociña para a súa incorporación á industria turística mundial. As instalacións da escola (residencia, zonas verdes, pavillón polideportivo, moderna tecnoloxía...), a educación integral (idiomas, márketing, economía, intelixencia emocional...) e a  metodoloxía teórico-práctica, que parte de situacións reais de traballo, converten o CSHG nun referente do seu sector. Ana Pedreira Castro, Ana Rodríguez Barreiro e  Rodrigo Vázquez García

O curso pasado, realizamos unha serie de visitas a varios dos cemiterios parroquiais da cidade de Lugo na procura de epitafios redactados en lingua galega. Para completar o estudo iniciado entón, o alumnado de PDC de 3.º ESO acudiu o 4 de xuño de 2024 ao cemiterio de San Pedro Fiz de Muxa, onde, unha vez máis, puido constatar a escasísima presenza do galego no ámbito funerario: dun total de 189 panteóns con algún tipo de lenda, ningún posúe inscrición de propiedade na nosa lingua, e só un amosa unha inscrición de defunción en galego. A ficha de recollida de datos completa pode consultarse aquí . A placa en galego atópase no nicho en que repousan os restos do crego  Antonio Gandoy Díaz  (1930-2002), nado en San Fiz e alcumado o Cura da Bicicleta, pola súa afección a desprazarse neste tipo de vehículo. Antonio Gandoy foi delegado de Cáritas Diocesana de Lugo, impulsou o programa educativo dirixido a familias do medio rural Preescolar na Casa e desenvolveu un importante labor social con

Tras a extensión da dotación de Polos Creativos a todos os centros de Galicia, o Ánxel Fole pasará a dispoñer deste espazo tecnolóxico con equipamentos especializados de audiovisual e fotografía, electrónica e robótica, fabricación e construción, téxtil e mais informática, todos eles adaptados aos niveis educativos aos que van dirixidos. Á espera da chegada dos materiais definitivos, durante este curso tivemos xa en préstamo un plotter de impresión e corte, máquina que se conecta a un ordenador e, cun software sinxelo, permite crear deseños en cartolina, plástico, tea etc. O profesorado interesado participou en varias sesións formativas sobre o uso do devandito plotter e, posteriormente, confeccionáronse vinilos con textos en galego para decorar distintas dependencias do instituto. Ana Rodríguez Barreiro

O alumnado de 4.º ESO e 1.º BAC acudiu o 23 de maio a Codex Cinema para ver a película As Neves , que, dirixida e escrita por Sonia Méndez, foi rodada en galego na Fonsagrada, A Pontenova e Santiago de Compostela. Segundo se le na web de Cósmica Producións , a sinopse do filme, a medio camiño entre o drama adolescente e o thriller rural, é a seguinte: "As Neves é unha remota poboación de montaña onde todo o mundo se coñece. A noite de entroido os adolescentes da vila celebran unha festa e dróganse con cogomelos por primeira vez. Ao día seguinte espertan coa nova de que Paula, unha das mozas que estaba na festa, desapareceu. Mentres, un temporal de neve chega á localidade e vainos deixando incomunicados e sen internet. A investigación da desaparición de Paula causará un cambio profundo na súa relación co mundo". Tamén asistiu á proxección Jennifer Soto Romarís, exalumna do IES Ánxel Fole e unha das actrices debutantes que conforman o reparto. Jennifer presentou a cinta á rap

Un ano máis, o alumnado do IES Ánxel Fole, neste caso de 3.º ESO, participou o pasado 21 de maio nos roteiros "Un neno de aldea" e "A fábrica de poetas", desenvolvidos en Guitiriz. As rutas, que xa describimos aquí  no seu día, discorren polos espazos vitais e literarios de Xosé María Díaz Castro e son  guiadas polo alumnado do instituto chairego que leva o nome do poeta. Mónica Campo Vázquez,  Nerea López Montero e  Ana Rodríguez Barreiro

As pasadas semanas, o alumnado do Ánxel Fole estivo a profundar na figura e na obra de Luísa Villalta (A  Coruña, 1957-2004),  escritora, filóloga e violinista á que se dedica o Día das Letras Galegas de 2024. Entre outras actividades didácticas e lúdicas (visionado dos capítulos da serie documental  Luísa Villalta. A rebelión da palabra , visita á exposición  "Viaxe polo metaverso con Luísa Villalta" , realización de xogos interactivos etc.), a rapazada  de distintos grupos e niveis seleccionou  e gravou textos, fundamentalmente poéticos, da autora homenaxeada. Algúns dos vídeos serán compartidos nas redes sociais ( Facebook e Instagram ) na semana das Letras, co fin de contribuír a espallar a voz de Luísa Villalta entre a comunidade educativa e a cidadanía en xeral. Ana Rodríguez Barreiro

O alumnado de 1.º ESO participou o día 8 de maio no Correlingua, festa de reivindicación da lingua galega celebrada neste 2024 baixo o lema "Dende aquí até acolá, galego xa!". A rapazada de distintos centros da provincia reuniuse ás 11:00 h na praza de Santa María e, pouco despois, partiu cara á praza de Pío XII para subir á muralla e dar unha volta completa polo adarve, que se encheu de pancartas e mensaxes a prol do uso do galego en todos os ámbitos, especialmente entre as xeracións máis novas. De regreso na praza de Santa María, leuse o manifesto e deu comezo o concerto do grupo melidao  Cuarta Xusta, de cuxa autoría son os discos  Un novo espertar , co cal xiraron por gran cantidade de salas e festivais do país, e Libre amencer , que están a presentar na actualidade. Ana Rodríguez Barreiro

Os pasados días 29 e 30 de abril e mais 6 e 7 de maio, alumnado de 2.º ESO visitou, por quendas, o obradoiro de gaitas Lis, que, situado na rúa Aceroleiro de Lugo, comparte barrio (o da Piringalla) co IES Ánxel Fole. Alí, a rapazada foi recibida polo propio responsable do taller, Lis Latas, quen, cunha vida dedicada á  cultura musical galega,  é artesán, instrumentista, vocalista, bailador e profesor de danza tradicional. Da man de Lis, o alumnado puido coñecer a historia do obradoiro, as diversas zonas que conforman as instalacións (sala de tornos, sala de furado, sala de fresado, sala de gravado e impresión 3D e mais sala de probas e estudo de gravación), algunhas das ferramentas e utensilios máis empregados (trades, brocas, gubias, lixas etc.) e o proceso de construción e reparación de gaitas e outros instrumentos de vento (dende a obtención da madeira ata o control de calidade, pasando polo modelado ou o vestido). A rapazada implicouse activamente e gozou coas explicacións e interp